Kawiarnia Filozoficzna – Fenomenologia: od psychologii opisowej do transcendentalnego idealizmu

6 marca 2012 r. o godz. 18.00, Klubokawiarnia „Grawitacja” (ul. Browarna 6)

Zapraszamy wszystkich zainteresowanych na spotkanie z prof. Arkadiuszem Chrudzimskim (Uniwersytet Szczeciński), który opowie o początkach fenomenologii.

Streszczenie wystąpienia pojawi się po naciśnięciu „Czytaj całość…”

Historia fenomenologii w znaczeniu, w jakim słowa tego używamy współcześnie, rozpoczyna się od Franza Brentana. Kładąc w drugiej połowie XIX wieku podwaliny pod psychologię jako samodzielną dyscyplinę naukową, krytykował on sposób filozofowania typowy dla spekulatywnego idealizmu niemieckiego i postulował podejście empiryczne i opisowe. Zadaniem psychologii, tak jak widział ją Brentano, miał być przede wszystkim rzetelny opis naszej rzeczywistości mentalnej, uchwytujący istotne struktury naszej świadomości oraz zależności między różnymi klasami „fenomenów psychicznych”.

Dzięki charyzmatycznej osobowości Brentanie udało się stworzyć prężną szkołę, z której wyszło wiele prądów kluczowych dla rozwoju filozofii i psychologii w XIX i XX wieku. Wspomniałem już, że Brentana uważać można, obok Jamesa, za ojca współczesnej psychologii empirycznej. Z jego szkoły wyszły badania „gestaltystów”, oraz „teoria przedmiotu” Alexiusa Meinonga. U niego kształcił się Kazimierz Twardowski, bez którego prawdopodobnie nie byłoby polskiej filozofii analitycznej.

Również młody matematyk Edmund Husserl rozpoczął swoją filozoficzną karierę od wykładów Brentana. Na początku zajmował się filozofią arytmetyki w stylu brentanowskiej psychologii opisowej, ale już wkrótce zaczął krytykować swojego mistrza i istotnie modyfikować jego psychologiczno-opisowe podejście. Krytyka ta doprowadziła go ostatecznie do koncepcji, którą sam nazywał „transcendentalnym idealizmem”. Koncepcja ta mówi, iż świat, wzięty tak, jak ukazuje się naszym oczom, jest produktem skomplikowanych procesów „konstytucji”, zakładających aktywność podmiotów świadomych.  W tym sensie świat jest, zdaniem Husserla, zależny od konstytuującej świadomości.

Idealistyczna teza Husserla jest twierdzeniem kontrowersyjnym i znalazła wielu krytyków. Warto jednak zdać sobie sprawę, że ewentualne odrzucenie Husserlowskiego idealizmu nie jest równoznaczne z automatycznym odrzuceniem warstwy opisowej jego fenomenologii. Drobiazgowe analizy Husserla dotyczące konstytucji różnych warstw otaczającego nas świata (obejmującego oprócz rzeczy fizycznych również takie przedmioty, jak liczby, dzieła literackie, uniwersytety czy państwa) wydają się mieć wartość niezależną od jego kontrowersyjnych tez metafizycznych.

Ten wpis został opublikowany w kategorii Kawiarnia FN. Dodaj zakładkę do bezpośredniego odnośnika.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.